Kürtlerin sözlü tarih anlatım biçimi olan dengbêjlik kültürü zamana meydan okuyor. Dengbêjlik kültürünü kurumsal olarak ayakta tutmaya çalışan Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi'ne bağlı Dengbêjler Evi (Mala Dengbêjan), gençlerin ilgisinden memnun olsa da, yeni dengbêjlerin ortaya çıkmamasından yakınıyor.

Kürtçe Deng ses demek, Dengbêj ise sesi, sözü söyleyen. Bu söz Kürtler için sadece söz değil, bir tarih. Dengbêjler, yüzyıllardır bir devleti olmayan Kürtlerin tarihlerini, destanlarını, aşklarını günümüze taşıyor. Ağızlarından çıkan her sözcük bu halkın, tarihinden birer alıntı gibi kulaklara, yüreklere işleniyor. Okuma-yazması olmayan dengbêjler, onlarca destanı, hikayeyi bugüne kadar taşıdılar. Günümüzde teknolojinin gelişmesi ve köy boşaltmalarla dengbêjlerin metropollere göç etmesi sonucu bu kültür yok olma tehlikesi ile karşı karşıya. 5 yıl önce Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi bünyesinde kurulan Dengbêjler Evi (Mala Dengbêjan), dengbêjleri kurumsal bir çatı altında toplayarak bu kültürün yok olmasına karşı mücadele ediyor. Dengbêjler Evi yıllardır dağınık halde olan dengbêjleri bir araya getirirken bir yandan da genç nesile bu kültürü aktarıyor. 25 dengbêjin, bünyesinde faaliyet yürüttüğü Dengbêjler Evi'nin yöneticilerinden Dengbêj Sidiqê Hîzanî (Ergül), haftanın 6 günü açık olan Dengbêjler Evi'nin hergün yüzlerce gencin akınına uğradığını belirterek, "Gençlerin ilgi ve alakası büyük. Türkiye'den, Diyarbakır'dan çevre illerden, Avrupa'dan da çok fazla genç geliyor. Genellikle üniversite öğrencileri ilgi gösteriyor" dedi.

Dengbêjlik tezlere konu olmaya başladı

Öğrencilerin bir kısmının hazırladıkları tez konusunda bilgi toplamak için geldiğini belirten Hîzani, Avrupa'dan gelen birçok gencin bunu doktora tezi olarak çalıştığını ve bu zamana kadar üniversitelerde bu kültürün bir ders olarak öğretilmemesinin bir eksiklik olduğunu söyledi. Gençlerin ilgisinden memnun olduklarını ifade eden Sidiqê Hîzani, gençlerin dengbêjlik sanatını icra etmek amacıyla gelmediğini, bu anlamda ilgi göstermediğini belirterek, "Biz istiyoruz ki o gençleri bu kültürün, bu hünerin içine alalım. Biz bu kültürün, sanatın devam etmesini, sürdürülmesini, canlı kalmasını istiyoruz" diye konuştu.

Dengbêjler Evi'nden gençlere çağrı

Kuruma 3 genç dengbêjin geldiğini ancak kendilerine bağlı faaliyet yürütmediğini dile getiren Hîzani, "Gençlere de sesleniyoruz eğer dengbêjlik yapabilecek, sesi güzel gençler varsa gelip bu kültüre katılsınlar. Biz burada bir dengbêjlik akademisi oluşturmak istiyoruz. O zaman da bütün dengbêjler burada yer alabilir, sözlerini, stranlarını dile getirebilir. Burası bir eğitim mekanı olabilir. Diğer illerden gelen dengbêjler de burada yer alabilir. Bazı durumlarda 45 dengbêj Mala Dengbêjan'de biraraya geliyor. Ama bu çalışma dengbêjliği ileriye taşımak bakımından yeterli değil" diye anlattı.

'Köylerin boşaltılmasıyla dengbêjler metropollere dağıldı'

Eskiden dengbêjlerin hünerlerini sergilediği, yeni ürünler oluşturduğu divanlar olduğunu, özellikle köylerin boşaltılmasıyla bunun dağıldığını belirten Hîzani, köylerin boşaltılmasıyla birlikte dengbêjler metropollere dağıldı. Bu sebeple dengbêjlik zayıfladı, kültür zayıfladı, dengbêjler dünyanın her tarafına dağıldı" dedi. Dengbêjlerin atalarının topraklarından, hünerlerini sergiledikleri ürettikleri topraklardan dağıtıldıkları için yaşamlarının altüst olduğunu kaydeden Hîzani, metropollerde yüzlerce dengbêj var ama berbat bir durumda yaşıyorlar. Tarlalarda, inşaatlarda, fabrikalarda çalışıyorlar. Bu berbat, zor yaşam içinde hünerlerini sergileyemiyorlar" diye anlattı.

'Dengbêjlik Kürtleri yüzlerce yıl ayakta tuttu'

Dengbêjler Evi ile, dengbêjliği canlı tutmak, dengbêjlerin ekonomisini sağlamak organize etmek, yola koymak gibi bir amaçlarının olduğunu ve kurumu bir akademiye dönüştürmek istediklerini belirten Hîzanî, insanları bu projeye katkı sağlamaya çağırdı. Hîzanî, "Dengbêjlik Kürtleri yüzlerce yıl ayakta tuttu. Eğer Kürtler bugün ayaktaysa, devletsiz olmalarına rağmen erimedilerse bunu dengbêjlere borçlular. Bu sebeple dengbêjliğe olan borçlarını ödemeleri gerekiyor. Dengbêjlik yok olursa Kürtlerin bütün kültürleri zamanla yok olur. Dengbêjliği yaşatmak için yeni bir projeye ihtiyaç var. Herkes kendi cephesinden ne yapabilirse onu yapıp sahip çıksın" dedi. DİHA

Güncelleme Tarihi: 03 Mayıs 2012, 11:12