İran ile P5+1 (ABD, İngiltere, Fransa, Çin, Rusya + Almanya) arasında Nisan 2015 tarihinde başlayan görüşmeler 16 Ocak 2016 günü Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'nun (IAEA) açıklamasıyla anlaşmayla sonuçlanmıştı.
Atom enerjisi kurumu onayladı
IAEA, Tahran’ın P5+1 ülkeleriyle imzaladığı nükleer anlaşmadan doğan yükümlülüklerini yerine getirdiğini açıklamasının ardından, AB ve ABD İran’a uyguladığı yaptırımları kaldırma kararı aldı. Bu kararın ardından
İran nükleer çalışmaları durdurdu
Anlaşma gereği İran uranyum zenginleştirme sürecini durdurmuş ve elindeki stoku imha etmişti. İran ayrıca nükleer tesislerine beton dökerek tüm çalışmalarını durdurdu.
Mahkum değişimi
ABD ve AB’nin, İran’a uyguladığı yaptırımları kaldırmasının ardından ABD ile İran arasında karşılıklı tutuklu değişimi yapıldı.
İran 16 Ocak günü Washington Post İran büro şefi Jason Rezaian'ın da bulunduğu dört ABD vatandaşı casusluk şüphelisini serbest bıraktı. Serbest kalan diğer kişiler arasında Said Abedini isimli ABD doğumlu bir Hıristiyan vaiz de bulunuyor. Ayrıca ABD'ye casusluk suçundan hapse atılan çifte vatandaş, ABD'li denizci Amir Hekmati de serbest kalanlar arasında. Serbest kalan diğer kişi, Nusratullah Hüsrevi hakkında ise bilgi verilmedi.
ABD ise 7 İranlı mahkumu serbest bırakarak İran'a gönderdi: Nader Modanlou, Baharam Mekanik, Khosrow Afghahi, Arash Ghahraman, Touraj Faridi, Nima Golestaneh ve Ali Sabounchi. Ayrıca FBI tarafından aranan 17 İranlı hakkındaki soruşturma dosyaları da kapatıldı.
ABD’den yeni yaptırımlar
ABD’nin, İran’a uyguladığı yaptırımları kaldırdığını duyurmasının üzerinden 24 geçmiştiki yeni yaptırım açıklaması geldi.
Yeni yaptırımlar, İran'dan füze programıyla bağlantılı 11 kişi ve kurumun ABD bankacılık sistemini kullanmalarının yasaklanmasını öngörüyor. Bu yaptırımların ABD Hazine Bakanlığı tarafından bir süredir planlandığı ancak mahkum takası nedeniyle ertelendiği belirtildi.
İran: Füze yaptırımı hukuka aykırı
İran Dışişleri Bakanlığı, ABD’nin İran’a nükleer programı nedeniyle uygulanan yaptırımların kaldırılmasının hemen ardından balistik füze yaptırımı getirmesini eleştirdi.
Bakanlık Sözcüsü Hüseyin Caberi Ensari, ABD’nin sattığı silahların Filistinli ve Yemenlilere karşı kullanıldığına dikkat çekip yaptırımların hukuka aykırı olduğunu söyledi.
Ensari, "ABD'nin İran'ın balistik füze programına uyguladığı yaptırımların hiçbir hukuki veya etik meşruiyeti yok. ABD her yıl bölgedeki ülkelerde on milyarlarca dolarlık silah satıyor. Bu silahlar Filistinli, Lübnanlı ve son zamanlarda Yemenlilere yönelik savaş suçlarında kullanılıyor" dedi. (HK)
İran'a uygulanan ambargonun kronolojisiKasım 1979 - İran İslam Devrimi’nin ardından, İranlı öğrencilerin ABD elçiliğini basıp diplomatları rehin alması nedeniyle Washington ilk yaptırımı devreye soktu. İran ürünlerinin ABD’ye satışı yasaklandı. İran’ın 12 milyarlık varlığı donduruldu. Mart 1995 - ABD’li şirketlerin İran’a petrol ve doğal gaz alanında yatırım etmesi ve İran’la ticaret yapması yasaklandı. Mayıs 1995 - ABD’nin İran’la tüm ticareti yasaklandı. Nisan 1996 - ABD, İran’a yılda 20 milyar dolardan fazla yatırım yapan yabancı şirketlere yaptırım getirdi. Aralık 2006 - Tahran’a uranyum zenginleştirme programını durdurma çağrısı yapmasının ardından BM Güvenlik Konseyi, İran’a nükleer materyaller ve teknoloji ticareti ambargosu getirdi. Nükleer aktivitelere karışan İranlıların varlıkları donduruldu. Mart 2007 - BM Güvenlik Konseyi, İran’a silah ihracatını yasakladı. Ekim 2007 - ABD, ‘terörü desteklediği’ gerekçesiyle İran Devrim Muhafızları ile bağlantılı 20 kurluşu ABD finans sisteminden dışladı. Haziran 2010 - BM Güvenlik Konseyi silah ambargosunu genişletti, İran’ın saldırı helikopteri ve füze gibi ağır silahlar alması yasaklandı. ABD, enerji ve bankacılık yaptırımlarını genişletti. Mayıs 2011 - ABD, 21’inci İran devlet bankası olan Endüstri ve Maden Bankası’nı kara listeye aldı. Ağustos 2010 - AB, İran’da petrol ve doğal gaz endüstrisinde ortak girişim yapılmasını yasakladı. Nükleer aktiviteler ve doğal gaz üretimine ilişkin ekipman ve silah satışı yasaklandı. Kasım 2011 - ABD, İngiltere ve Kanada, İran’a yaptırım açıkladı. ABD İran’ın petrol endüstrisine yardım eden şirketlere yaptırımı genişletti. İngiltere tüm İngiliz finans kuruluşlarına İran’la iş yapmayı yasakladı. Ocak 2012 - ABD İran Merkez Bankası’na yaptırım getirdi. Haziran 2012 -ABD, İran’ın yedi ana müşterisi olan Türkiye, Hindistan, Güney Kore, Malezya, Güney Afrika, Sri Lanka ve Tayvan hariç olmak üzere dünya bankalarına İran’dan petrol alışverişini tamamlamalarını yasakladı. Haziran 2012 - AB’nin petrol ambargosu yürürlüğe girdi. Ekim 2012 -AB bankacılık, ticaret ve enerji sektörüne sert yaptırımlar getirdi. (Kaynak: Milliyet) |
