Ata, kanun teklifinin gerekçesinde, ifade özgürlüğü hakkının, Türkiye’nin taraf olduğu Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 10. Maddesi ve Medeni ve Siyasi Haklar Uluslararası Sözleşmesi’nin 19. Maddesi ile güvence altına alındığını belirtti.
Ayla Akat Ata, Türk Ceza Kanunu’nun 299. Maddesinin, Cumhurbaşkanı’na hakaret eden kişinin 1 yıldan 4 yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılmasını öngördüğünü ve özellikle son birkaç aydır, çeşitli protesto ve gösterilerde demokratik haklarını kullanan yaklaşık 45 kişi hakkında yargısal işlem yapıldığını belireterk, “Geçtiğimiz 10 gün içerisinde İzmir, Akhisar, Edirne, Gebze ve başka illerde Cumhurbaşkanı’na hakaret iddiasıyla birbiri ardına gerçekleşen gözaltı ve tutuklamalar, ilgili kanunun temel hak ve özgürlükleri tehdit eden boyutunu yeniden gündeme taşımıştır” dedi.
HDP Milletvekili Ayla Akat Ata, kanun teklifiyle kişilerin siyasetçilere yönelik eleştiri yapma sınırlarının genişletilmesinin amaçlandığını bildirdi.
Ata, şöyle devam etti:
“Medeni ve Siyasi Haklar Uluslararası Sözleşmesi’nin uygulanmasını izleyen BM İnsan Hakları Komitesi’nin, 2011 yılında yayınladığı 34 numaralı Genel Yorum’da ‘devlet ve hükümet başkanları gibi en üst siyasal konumda bulunanlar dâhil olmak üzere kamuda tanınan herkesin meşru olarak eleştiriye ve siyasal muhalefete tabi olması gerekir. Dolayısıyla, Komite, bu tür konularda getirilen yetkili makama saygısızlık, bayrak ve sembollere saygısızlık, devlet başkanına hakaret ve kamu görevlilerinin onurunun korunması gibi yasal düzenlemeler konusundaki kaygılarını dile getirirken, yasaların salt eleştiriye konu olan kişilerin kimlikleri nedeniyle daha ağır cezalar içermemesi gerektiğini belirtir. Taraf Devletler ayrıca ordu veya idare gibi kurumların eleştirilmesine de yasak getirmemelidir’ ifadeleri kullanılmıştır.
AİHM içtihatlarında da, siyasetçilere yapılan eleştirilerin sınırının hukuken oldukça geniş tutulduğu görülmektedir. İnsan hakları hukukuna göre, topluma mal olmuş kişilerin hem özel hayatının hem de düşüncelerinin toplum önünde eleştirilmesi, hakaret kapsamında ele alınamaz. Ayrıca AİHM pek çok kararında devlet başkanının sırf devlet başkanı olduğu için hakaret konusunda sıradan vatandaşlardan daha çok korunamayacağını, yani ona yapılan hakaretin devlete yapıldığı iddiasın kabul edilemez olduğunu belirtmiştir. AİHM’e göre bu, statüsüne bakılmaksınız tüm insanların eşit olduğunu öngören AİHS’in ruhuna aykırı sayılır. Bu nedenle ayrı bir suç olarak, ‘Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu’ diye bir suç olamaz. AİHM içtihatları sonucu pek çok ülkede cumhurbaşkanına ya da devlet başkanına hakaret suç olmaktan çıkarılmış, eleştiri kapsamına alınmıştır.”