134 gün süren tarihi bir direnişe sahne olan Kobanê’de, şimdilerde bir yandan savaşın yol açtığı enkazın yaraları sarılmaya çalışılırken, bir yandan da yeni yaşamın temelleri zor şartlarda da olsa eğitimden sanata yeniden atılıyor. Harabeye dönen kentin, sergilenen direnişe yakışır şekilde yeniden ayağa kalkması için Kanton Hükümeti, yoğun bir çalışma ve diplomasi faaliyeti içerisinde. Öncelikli olarak kentlerine geri dönmeye başlayan insanların barınma sorunlarının giderilmesi noktasında kentin batı yakasında bir çadır kent inşa edilmeye başlandı. Yine yaşanan su ve elektrik sıkıntısının giderilmesi noktasında da seferber olunmuş durumda. Kentin yeniden inşası için kaynak sağlamak üzere Kanton Hükümeti’nin internet üzerinden başlattığı yardım kampanyası da, hali hazırda devam ediyor.
‘YENİDEN İNŞA İÇİN İNSANİ KORİDOR LAZIM’
Kobanê’de yaşanan yıkım tespiti ve fiziki olarak yeniden inşa edilmesine dönük oluşturulan komisyonda yer alan Kobanêli İnşaat Mühendisi Zeyat Azad Hemî, kentin inşası için yine TMMOB Diyarbakır İl Koordinasyon Kurulu ile görüşmeler gerçekleştirdiklerini ve proje hazırladıklarını aktardı. Kürdistan’ın diğer parçalarından akademisyen ve meslek odalarının ulaşmasının önemine dikkat çeken Hemî, Kobanêliler olarak kendileri açısından en hayati şeyin şu an için insani yardım koridorunun açılması olduğunun altını çizdi. Hemî, insani kooridorun açılması halinde dünyanın dört bir yanından Kobanê’ye destek eli uzatılacağına inandıklarını dile getirdi.
İçinde bulundukları mevcut durumu “Kobanê şuan bir kafestedir” sözleriyle tanımlayan Hemî, Türk Hükümeti’nden bu koridorun açılmasını talep ettiklerini vurguladı.
Hemî’nin belirttiği bu hususun dışında Kobanê’ye dair konuşulan bir diğer konu ise, kanton Hükümeti tarafından açıklanan rakama göre, yüzde 80’lik bir oranla enkaz haline gelen kentin müzeye çevrileceği ve yeni bir kentin inşa edileceği iddiası.
KANTON HÜKÜMETİ BİNALARI MÜZE OLACAK
Konuşulan bu iddiayı yönelttiğimiz Hemî, halkın topraklarına geri dönebilmesi için 500 şehit verdiklerini, buna rağmen kenti müzeye dönüştürmenin ne kadar doğru olduğu konusunda emin olmadığını ifade etmekle birlikte, enkaza dönüşse de halkın evini müze yapma hakkını kendilerinde görmediklerini kaydetti. Hemî, fakat halka ait ev ve iş yerlerinin yerine Kanton Hükümeti’ne ait tüm binaları, yine hükümetin kararıyla müzeye dönüştürebileceklerini ekledi.
Kobanê’nin fiziki olarak yeniden inşasına dönük çalışmalar bu yönlü devam ederken, yaşanan direniş sonrası kazanılan özgürlükle, özerklik ilanı sonrası başlayan yeni bir yaşam inşasına ise zor koşullara rağmen kalındığı yerden devam ediliyor.
15 OKULDAN 1 OKUL SAĞLAM KALDI
Yeni yaşamın örülmesinde önemli bir görev üstlenen kurumlardan biri, Saziya Zimanê Kurdî yani Kürt Dili Kurumu. Savaş öncesinde 4 anaokulu, 4 ilkokul, 4 orta dereceli okul, 2 lise ve 1 de anasınıfı eğitiminin verildiği toplam 15 okul bulunmasına rağmen, bugün sadece anasınıfı eğitimin verildiği Dibistana Şehîd Mamoste Osman Silêman (Şehit Öğretmen Osman Silêman Okulu) ayakta kaldı.
Savaş döneminde mevzi olarak kullanılan bina, ayakta kalsa da savaşın izlerini il bakışta görmek mümkün. Okulun dış çevre duvarlarından sınıflarına kadar atılan havan ve roketlerden kaynaklı duvarlarında yıkıntılar ve delikler mevcut. 3 Mart’ta 30 öğrenci ile yeniden eğitine başlanan okulda bugün 250 öğrenciye 12 öğretmen zor şartlarda eğitim vermeye çalışıyor. Haftanın beş günü eğitim verilmeye çalışılan okulda, sabah grubunda 05-10 yaş gurubu arasındaki öğrenciler Kürtçe, 11 ile 15 yaş arası öğrenciler ise öğleden sonra Kürtçe, Arapça ve İngilizce eğitim görüyor.
'EĞİTİM MATERYALİNE İHTİYACIMIZ VAR'
Saziya Zimanê Kurdî’nin yöneticisi de olan okul yöneticilerinden Adnan Hesen, önümüzdeki zamanda kentte 3 ayrı okul daha açmayı planladıklarını, ancak ellerinde ciddi derecede eğitim materyali eksikliği olduğunu kaydetti.
Yaşanan savaşın çocukların psikolojisi üzerinde nasıl bir etki yarattığı sorusunu yönelttiğimiz Hesen, bu etkiyi serbest resim yapmalarını istedikleri öğrencilerinin DAİŞ’in vahşetini ya da silah ve uçak resimleri çizdiğini söyleyerek yanıtlıyor. Zaten bu yüzden de bir an önce bu psikolojiden kurtulmaları için yoğun çaba sarf ettiklerini ekledi.
Eğitim alanında olduğu gibi zorlu koşullarda yeni yaşam anlayışının filizlendiği alanlardan biri de kültür-sanat çalışmaları. Kentteki kültür-sanat çalışmaları, Kültür Sanat Evi savaş sırasında harabe haline geldiği için şu an Kanton Hükümeti’ne ait Ziraat Odası’na ait tek katlı yapıda sürdürülüyor. Merkezin içerisinde karşılaştığımız Kobanêli çocuklar, tanıklık ettikleri Kobanê direnişine dair seslendirdikleri ezgiler ve folklor gösterisi ile hünerlerini gösteriyor gülen yüzleriyle.
Kobanê Kültür-Sanat Konseyi Başkanı Abdulrezzak Ali, çalışmalarını sağlıklı yürütebilecek enstüman ve teknik alet ile cihazlara sahip olmasalar da yokluğu yaratıma dönüştürerek şuan için folklor, müzik ve tiyatro çalışmalarını sürdürdüklerini belirtiyor.
Merkezin birkaç odasından birinde çocukların yanı sıra çalışmalarını yürüten biri daha var. O da Ferhat Kobanê isimli bir ressam. Mazlum Doğan’ın resmini yaparken bulduğumuz Kobanê, anlattığına göre resme 1995 yılında merak saldıktan sonra yaşamını idame ettirmek için sürekli farklı işlerde çalışmak zorunda kalsa da iki ressam arkadaşı ile birlikte Efrin ve Qamişlo’da ortak resim sergileri açmış.
Çalışmak için Kobanê dışına çıkmak zorunda kaldığı dönemlerden sonra kentine döner dönmez ilk işinin boyalarına sarılmak olduğunu ifade ederek, resim yapmaya olan tutkusunu anlatmaya çalışan Kobanê, savaş başladığında Urfa’ya geçmiş. Ama orada da boş durmayıp, hem YPG/YPJ direnişini, hem de DAİŞ çetelerinin vahşetini imkanları olmadığı için resim yapmak yerine çizdiği karikatürlerle anlatmaya çalıştığını ifade ediyor. Kobanê özgürleştikten sonra ise geri gelip, TEV-ÇAND bünyesinde resim çalışmalarına devem etmiş.
SANATA YANSIYAN SAVAŞ
Ferhat Kobanê’nin yerlere serdiği eski bazı çalışmaları arasında pastoral bazı tabloların dışında, Özgür Kadın Mücadelesi’nin sembol ismi Zilan’ın yanı sıra ünlü Kürt yazar Ehmedê Xanê, Hemed Şêxo, Şêx Sait ve PKK lideri Abdullah Öcalan’ın portrelerine, Kobanê direnişinin kahraman kadın direnişçisi YPJ Komutanı Arin MirXan’ın ki de yakın zamanda eklenmiş.
Kentteki yaşanan savaş, ressamın sanata bakış açısında da büyük değişimlere yol açmış. Bu değişim, savaş sırasında çizdiği eskizlerin derinliğinden anlaşılabiliyor.
'KOBANÊ ARTIK SIRADAN BİR YER DEĞİL!'
Şuan resimlerini çizmek için boya bulamasa da Kobanê’de verilen destansı direnişi sanat yoluyla nasıl daha iyi anlatabileceği üzerinde yoğunlaştığını dile getiren ressamın şu sözleri, şuan tomurcuk halinde olsa da çiçek açmaya hazırlanan devrimci sanatın ve yaşamın renklerine sahip: “Kobanê artık sıradan bir yer değildir. Kobanê’yi yüz yılda inşa edebildik ama barbar DAİŞ çeteleri yüz günde yıktılar. Neredeyse her evin içinde düşen YPG/YPJ savaşçısının anıları, her evin önünde patlamamış havan topları bulunuyor. Onun için Kobanêlilerin omzunda şimdi daha ağır bir yük var. Buna sanat da dahildir.” ANF